Więc natknąłeś się na to nieco dziwaczne, ale diabelnie intrygujące pytanie: „Z którego plemienia pochodzą Chińczycy?” Cóż, mogę od razu powiedzieć: to nie jest pytanie, które słyszysz codziennie... ale to doskonałe pytanie!
Nie, Chińczycy nie pochodzą od jednego plemienia żywcem wyjętego z azjatyckiej powieści fantasy, noszącego spiczaste kapelusze i władającego magicznymi mieczami. Mają jednak etniczne, kulturowe i historyczne pochodzenie , które możemy prześledzić, i to właśnie będziemy wspólnie badać — bez nudy, obiecujemy.
Przygotujcie pałeczki, wyruszamy w podróż przez czas... i geny.
Zanim wszystko ujawnię, wyjaśnijmy sobie jedno: Chińczycy nie pochodzą z JEDNEGO plemienia. To tak, jakby zapytać, z której pizzy pochodzą Włosi. To trochę bardziej skomplikowane. Historia narodu chińskiego to mieszanka migracji, fuzji, podbojów i stopniowego zjednoczenia bardzo różnych ludów — trochę jak różnorodność, którą dziś znajdujemy w chińskich akcesoriach , odzwierciedlająca wielorakie wpływy na przestrzeni wieków.
Pomysł, że istnieje „matka plemienia”, od której pochodzą wszyscy Chińczycy, jest trochę jak myślenie, że wszyscy Francuzi pochodzą od Wercyngetoryksa. Jest to pochlebne, ale bardzo przybliżone.
Skąd więc pochodzą ci Chińczycy? Spoiler: pochodzą z kilku grup etnicznych, geograficznych i językowych , które można zgrupować pod jednym parasolem: chińska cywilizacja .
Zacznijmy od gwiazd obsady: rodziny Han . Jeśli zapamiętałeś jedno nazwisko z tego artykułu, niech to będzie właśnie to.
Hanowie są największą grupą etniczną w Chinach , stanowiącą obecnie ponad 90% populacji Chin . Tak, dobrze przeczytałeś: 9 na 10 Chińczyków to Hanowie. A ich nazwa pochodzi po prostu… od dynastii Han , która rządziła od 206 p.n.e. do 220 n.e.
Ale uważaj, Han nie pojawili się znikąd w okresie dynastii Han (to byłoby zbyt proste). Ta grupa etniczna stopniowo uformowała się z mieszanki plemion, królestw i ludów osiedlonych wokół Żółtej Rzeki .
Rzeka Żółta (Huang He) jest często nazywana „kolebką chińskiej cywilizacji”. To właśnie tutaj powstały pierwsze zorganizowane królestwa, a w tym regionie osiedliły się pierwsze plemiona protochińskie (widzicie, unikam technicznego słowa, ale jesteśmy już prawie u celu) — te same, które czasami wyobrażamy sobie w popularnych przedstawieniach noszące chińskie kapelusze .
Te ludy, rolnicy, myśliwi i pasterze, ostatecznie utworzyli pierwsze mityczne dynastie, takie jak Xia , Shang i Zhou . I stopniowo te populacje połączyły się, dając początek tożsamości Han.
Dużo mówimy o Hanach, ale Chiny są również domem dla 55 innych oficjalnie uznanych mniejszości etnicznych . Więc nie, nie wszyscy Chińczycy są Hanami. A żeby zrozumieć, skąd pochodzą Chińczycy, musimy poszerzyć naszą perspektywę.
Do najbardziej znanych mniejszości należą:
Zhuang : występują głównie na południowym zachodzie, są najliczniejsi po Hanach.
Hui : często muzułmanie, rozproszeni po całym kraju.
Miao : znani z kolorowych strojów i tradycji muzycznych.
Ujgurzy , Tybetańczycy , Kazachowie , itd.
Wszystkie te narody mają własne języki, zwyczaje, stroje i wierzenia. Niektórzy żyją w regionach górskich, inni na pustyniach, a jeszcze inni na żyznych równinach.
Krótko mówiąc, Chiny stanowią gigantyczną etniczną mozaikę , która z czasem została zjednoczona (czasem dobrowolnie, a czasem siłą, bądźmy szczerzy) pod jedną flagą.
Tak, istnieje historia pisana z dużej litery, ale istnieją również mity założycielskie, a Chińczykom ich nie brakuje. Pomiędzy starożytnymi opowieściami i symbolami kulturowymi nawet chińskie kulki opowiadają część tych legend na swój własny sposób. Aby zrozumieć, skąd „pochodzą” Chińczycy, musimy również przyjrzeć się ich mitom.
W chińskiej tradycji Huangdi (Żółty Cesarz) jest często uważany za wspólnego przodka Han . Mówi się, że panował ponad 4000 lat temu i założył pierwsze cywilizowane chińskie społeczeństwo.
Nie był to cesarz w złotej todze na tronie, lecz raczej mityczny wódz plemienny, cywilizator , o którym mówi się, że wynalazł rolnictwo, medycynę, koło, muzykę... Niczym innym.
Legenda głosi, że to właśnie on zjednoczył różne plemiona zamieszkujące rejon Rzeki Żółtej i położył podwaliny pod dzisiejsze Chiny.
Czy wierzysz w to? W połowie. Ale mity często mają podstawę historyczną . Huangdi reprezentuje, w pewnym sensie, zbiorową pamięć o zjednoczeniu kilku proto-chińskich plemion .
No dalej, wyjmijmy mikroskop... że tak powiem. Badacze genetyczni próbowali również odpowiedzieć na wielkie pytanie: skąd pochodzą Chińczycy? Za egzotycznymi stereotypami — parasolami, parasolkami i chińskimi parasolami — kryje się o wiele bardziej złożona historia, niż sugerują popularne obrazy.
Badania DNA pokazują, że Chińczycy (zwłaszcza Han) są wynikiem mieszanki populacji z północnych i południowych Chin. Pierwotnie było ich:
Ludzie żyjący na północy , wokół Żółtej Rzeki, zajmują się głównie rolnictwem.
Inni mieszkają na południu , bliżej ludów Azji Południowo-Wschodniej, o bardziej zróżnicowanej kulturze.
To właśnie kontakty, wymiana, konflikty i małżeństwa między tymi grupami dały początek ludowi Han, jakiego znamy dzisiaj .
Nie panikuj, to nie jest obelga. Termin „barbarzyńca” był używany przez starożytnych Chińczyków w odniesieniu do... praktycznie każdego, kto nie był nimi.
Przez stulecia Chiny utrzymywały kontakty (pokojowe lub gwałtowne) z wieloma innymi plemionami i ludami: Xiongnu (podejrzewa się, że mieli powiązania z Hunami), Mongołami (witaj Czyngis-chanie), Tybetańczykami, Mandżurami, Turkami... Wymiana ta pozostawiała niekiedy nieoczekiwane ślady kulturowe, takie jak słynne chińskie wachlarze , które z czasem stały się wyrafinowanym symbolem tego wielokulturowego dziedzictwa.
A te kontakty odcisnęły swoje piętno na chińskim dziedzictwie genetycznym i kulturowym . Na przykład dynastia Qing, która rządziła do 1912 r., była mandżurska, nie hanowska. To pokazuje, że Chiny są złożoną konstrukcją historyczną , a nie prostą linią genealogiczną.
To bardzo dobre pytanie. Wykracza ono daleko poza historię plemion.
Dzisiaj bycie Chińczykiem jest przede wszystkim kwestią tożsamości kulturowej . Mówimy po chińsku (lub dialekcie), dzielimy pewne odniesienia kulturowe, żyjemy według pewnych tradycji, obchodzimy pewne święta (ktoś chętny na Nowy Rok Księżycowy?).
Państwo chińskie mocno promuje jedność narodową , a poczucie przynależności do „chińskiej cywilizacji” wykracza poza pochodzenie etniczne. Nawet jeśli napięcia wciąż istnieją z pewnymi mniejszościami.
Jeśli dotarłeś aż tutaj (gratulacje!), prawdopodobnie zorientowałeś się, że odpowiedź brzmi: nie ma tylko jednego pierwotnego plemienia . Ale mówiąc prościej:
Chińczycy, a w szczególności Han, są potomkami mieszanki plemion rolniczych z północnych Chin (wokół Żółtej Rzeki), które z czasem połączyły się z innymi ludami z południa i innych miejsc. To bogactwo kulturowe, widoczne w popularnych symbolach, takich jak chiński kot szczęścia , odzwierciedla dziedzictwo długiej historii krzyżowania się.
Pochodzą zatem z cywilizacji budowanej stopniowo, poprzez sojusze, podboje i wymiany , a nie z pojedynczej magicznej wioski zagubionej w górach środkowych Chin.
Nie. Ale mają wspólnych przodków w różnym stopniu , jak wszystkie narody świata. Jeśli cofniemy się wystarczająco daleko, wszyscy jesteśmy kuzynami.
Wcale nie! Niektóre ważne dynastie (jak Yuan czy Qing) były pierwotnie obce. A jednak zostały włączone do „chińskiej” historii.
Nie, też nie. Zjednoczenie zajęło wieki, a nawet gdy już było „zjednoczone”, Chiny doświadczyły wojen domowych, separacji, rekonkwist... To opera mydlana, przy której „Gra o tron” wyglądałaby jak dokument przyrodniczy ( więcej szczegółów tutaj ).
Podsumowując, Chińczycy nie wywodzą się z jednego plemienia , lecz raczej z mozaiki ludów , które zbiegły się w kierunku wspólnej cywilizacji , tej, którą nazywamy Chinami .
Na pytanie „z którego plemienia pochodzą Chińczycy?” nie ma prostej odpowiedzi, ma ona jednak tę zaletę, że pozwala nam zanurzyć się w bogatej, ekscytującej historii pełnej zwrotów akcji .
Więc następnym razem, gdy ktoś zada ci to pytanie, będziesz wiedział, co powiedzieć. I możesz nawet dać im krótkie podsumowanie przy filiżance herbaty (lub piwa, nie oceniamy).
