Pytanie może wydawać się oczywiste dla niektórych: „No cóż... Chiny, prawda?” Cóż, tak, ale nie tylko. Ponieważ za tą zdroworozsądkową odpowiedzią kryje się historia tak długa jak sam Wielki Mur. Aby naprawdę zrozumieć, skąd pochodzą Chińczycy, musimy cofnąć się bardzo, bardzo daleko. Na długo przed mediami społecznościowymi, jednorazowymi pałeczkami czy kantońskim ryżem.
Więc załóżmy nasze amatorskie okulary archeologiczne i zanurzmy się razem w zawiłościach historii tego starożytnego ludu. Usiądź wygodnie, zrelaksuj się i wyruszmy w podróż w czasie — bez DeLoreana, tylko ze słowami.
Kiedy mówimy o Chińczykach, nie mówimy o małej grupie, która pewnego dnia postanowiła stworzyć imperium dla zabawy. Nie, mówimy o cywilizacji, która sięga tysięcy lat wstecz, wyrafinowanej i złożonej, jak ich słynne chińskie ekrany . I to zasługuje na nasz szacunek. Ale przede wszystkim zasługuje na małe wyjaśnienie.
Od pierwszych śladów rolnictwa Chiny wzbudzały poruszenie. I to nie tylko w niewielkim stopniu. Początki chińskiej cywilizacji można znaleźć w dolinach Żółtej Rzeki (Huang He) , na długo zanim Konfucjusz zaczął filozofować lub zanim herbata stała się odrębną religią.
Mówimy tu o okresie około 4000 do 5000 lat przed naszą erą , z kulturą Yangshao , a później kulturą Longshan . Te osiadłe ludy, raczej utalentowane w garncarstwie, hodowli zwierząt i rolnictwie, położyły podwaliny pod to, co miało stać się... Chinami.
I to właśnie tutaj rysuje się chiński kraj pochodzenia : region dzisiejszych północnych Chin , wokół Żółtej Rzeki. Nie Pekin, nie Szanghaj, nie Hongkong. Naprawdę jesteśmy na „starej północy”, w sensie głębokich korzeni.
Ta rzeka, nazywana „kolebką chińskiej cywilizacji”, ma wszystko: nawadnia, odżywia, łączy. Ale też wylewa — często — i ma legendarny zły charakter. Mimo to starożytne ludy ją oswoiły. To właśnie w tym regionie rozwinęły się pierwsze protochińskie państwa, w tym słynne Xia , Shang i Zhou .
Te starożytne dynastie nie tylko uprawiały proso. Położyły podwaliny chińskiej kultury: pismo, filozofię, tradycyjną medycynę, a nawet pierwsze smutne piosenki miłosne (prawdopodobnie).
Kiedy mówimy „Chińczycy”, często wyobrażamy sobie jeden naród, jeden język, jedną kulturę. Chiński Gong ! To o wiele bardziej skomplikowane. Chiny, od swoich początków, były mozaiką ludów, dialektów, wierzeń i zwyczajów.
I zgadnij co? Na tym się nie kończy. Nawet dzisiaj Chińska Republika Ludowa oficjalnie uznaje 56 różnych grup etnicznych , z których największą jest grupa etniczna Han , stanowiąca ponad 90% populacji.
Ale pierwotnie nie wszystkie te grupy etniczne urodziły się w tym samym miejscu lub czasie. Niektórzy pochodzą z północy, inni z południa, zachodu, a nawet z regionów, które w tamtym czasie nie były nawet na mapach.
Jeśli chcemy wiedzieć, skąd pochodzą „Chińczycy” w szerokim znaczeniu, mówimy głównie o Hanach , którzy stanowią serce tradycyjnej chińskiej kultury. A ich pochodzenie jest wyraźnie związane z północą Chin , zawsze w tym słynnym regionie Żółtej Rzeki.
Hanowie nie pojawili się z magiczną różdżką. Ich tożsamość budowano stopniowo, od starożytnych ludów, przez dynastie, wojny, sojusze i skomplikowane historie rodzinne.
Tożsamość Han została ugruntowana szczególnie w okresie dynastii Han (202 p.n.e. - 220 n.e.) . Okres ten miał tak duży wpływ, że nadał nazwę samej grupie etnicznej. Niezły hołd, co?
Tybetańczycy, Ujgurzy, Zhuangowie, Miaos, Huis, Mongołowie… Wszyscy są częścią chińskiej układanki. Ich pochodzenie jest czasami dalekie od centrum dowodzenia starożytnych Chin. Niektórzy pochodzą z regionów górskich, inni z suchych stepów lub tropikalnych dżungli.
Ich historia jest często pomijana, a nawet celowo zamiatana pod dywan w podręcznikach szkolnych, jednak wszystkie one przyczyniły się, na swój sposób, do pluralistycznej tożsamości kraju, który dziś nazywamy Chinami.
Łatwo powiedzieć, że Chińczycy pochodzą z Chin, ale nadal trzeba wiedzieć, gdzie te Chiny się zaczynają i kończą. I tutaj jest trochę niejasności, trochę jak próba odgadnięcia pochodzenia chińskich lampionów : są ładne, świecą, ale nie mówią jasno, skąd pochodzą.
„Chiny nie zawsze miały te same granice. I nawet dzisiaj niektóre obszary są nadal przedmiotem debaty (cześć Tajwan, cześć Tybet).
Przez stulecia chińscy cesarze dokonywali podbojów, wypraw, a czasem nawet aneksji. Dynastia Tang na przykład rozszerzyła imperium daleko na zachód. Qing , ostatni cesarze, włączyli całe regiony zamieszkane przez ludy nie-Han.
Tak więc, w zależności od okresu, „ojczyzna Chińczyków” może ograniczać się do niewielkiej części dzisiejszych północnych Chin lub obejmować znaczną część Azji Wschodniej. Musimy więc zachować odrobinę elastyczności geograficznej.
Dziś Chińczycy są wszędzie: w San Francisco, Paryżu, Nairobi, Vancouver... Jednak pomimo globalnego rozproszenia, korzenie pozostają te same : serce chińskiej cywilizacji pozostaje zagnieżdżone na ziemiach północnych Chin, gdzie wszystko się zaczęło.
Ach, nauka! Zawsze gotowa rozwiać uprzedzenia (lub czasami je potwierdzić). Dzięki DNA naukowcy byli w stanie prześledzić genetyczne pochodzenie Chińczyków, podobnie jak oświetlanie tajemnicy chińskimi lampami , i wiecie co? Potwierdza to sporą część tego, co właśnie zobaczyliśmy.
Badania pokazują, że populacje Han pochodzą głównie od grup żyjących w północnych Chinach, wokół Żółtej Rzeki. Jednak DNA ujawnia również imponujące mieszanie się z innymi populacjami na przestrzeni wieków.
Istnieją pewne różnice genetyczne między północnymi i południowymi Chińczykami. Południowi Chińczycy są bliżej spokrewnieni z ludami austronezyjskimi i południowo-wschodnioazjatyckimi, podczas gdy północni Chińczycy są bliżej spokrewnieni ze starożytnymi ludami środkowoazjatyckimi.
Jednak z czasem wszystkie te grupy wymieszały się i utworzyły to, co dziś nazywamy narodem chińskim, z jego niezliczonymi obliczami.
Gdybyśmy mieli to wszystko szybko podsumować (ale i tak postaramy się zmieścić w 2500 słowach, prawda?), powiedzielibyśmy:
Krajem pochodzenia Chińczyków są północne Chiny , wokół Rzeki Żółtej.
Pierwsi Chińczycy osiedlili się tam ponad 5000 lat temu.
Hanowie , stanowiący większość etniczną, pochodzili z tego regionu.
Pozostałe grupy etniczne pochodzą z bardziej odległych regionów, ale wszystkie miały swój wkład w kształt dzisiejszej kultury chińskiej.
Ale uważaj: wczorajsze Chiny nie są dzisiejszymi Chinami, a idea jednego, jednorodnego narodu jest tak samo fałszywa, jak myślenie, że wszyscy Chińczycy jedzą psy (to wyświechtane stwierdzenie można wyrzucić do kosza, dziękuję). Więcej informacji tutaj .
Nie będziemy spędzać trzech godzin na filozofowaniu, ale to zanurzenie się w początkach Chińczyków przypomina nam o jednej ważnej rzeczy: żaden naród nie jest zamrożony w czasie . Tożsamości ewoluują, mieszają się i przekształcają.
Powiedzenie, że Chińczycy pochodzą „z Chin” jest zarówno prawdziwe, jak i uproszczone. Pochodzą ze starożytnej ojczyzny na północy , ale ich historia to historia migracji, wpływów i mieszania się. Trochę jak zupa gotowana przez stulecia: ostateczny smak to subtelna mieszanka wszystkich składników.
Dzisiaj Chiny są gigantem ekonomicznym, technologicznym i geopolitycznym. Ale są również spadkobiercą bogatej, złożonej i czasami sprzecznej przeszłości. Zrozumienie, skąd pochodzą Chińczycy, oznacza również zrozumienie, dlaczego ten kraj tak fascynuje. Ponieważ niesie w sobie tysiące lat historii, wyryte w swojej ziemi, tradycjach, językach, a nawet... pałeczkach.
Więc następnym razem, gdy ktoś zada ci pytanie „Skąd pochodzą Chińczycy?”, możesz swobodnie odpowiedzieć:
„Technicznie rzecz biorąc, dzisiejsze północne Chiny, zwłaszcza wokół Żółtej Rzeki, to szczęśliwa mieszanka grup etnicznych i ludów”.
